15 Kasım 2021 -
Turgutlu Sosyal Güvenlik Merkezi tarafından odamıza iletilen yazıda;
Bilindiği üzere Kurum olarak kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında uyguladığımız temel politika başlıklarından biri sosyal güvenlik konularında yapılan rehberlik ve bilgilendirme çalışmalarıdır.
Kurumumuzca kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında sadece denetim faaliyetleri yürütülmemekte aynı zamanda rehberlik ve bilgilendirme amaçlı yoğun ve yaygın faaliyetler yürütülmektedir.
Kayıt dışı istihdam, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün veya ücretlerinin eksik bildirilmesidir. Yani sigortasız işçi çalıştırma durumunda olduğu gibi, çalışma sürelerinin veya ödenen ücretlerin eksik bildirilmesi de kayıt dışı istihdam olarak değerlendirilmektedir.
Kayıt dışı istihdama neden olan birçok etkenden bir tanesi de çalışanların ve işverenlerin sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan hak ve yükümlülüklerini yeterince bilmemeleri ve sosyal güvenliğin önemi konusunda yeterli bilinç seviyesine sahip olmamalarıdır. Bu nedenle Sosyal Güvenlik Kurumu olarak, rehberlik anlayışını esas alan bir yöntem ile kayıtlı istihdamı teşvik etmeye çalışmaktayız. Kurumun denetim ile temel amacı işverenlere idari para cezası vererek gelirlerini artırmak değildir. Kurum, esas olarak işverenleri sosyal güvenlik mevzuatı ile ilgili yükümlülükleri konusunda bilgilendirerek, mevzuatın uygulanması aşamasındaki sorunları en aza indirmeye çalışmaktadır.
Kayıt dışı istihdamın çalışan üzerindeki etkileri;
1- Kayıt dışı çalışan işçinin emekli olma hakkı yoktur.
2- Herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma gelindiğinde malullük aylığından yararlanılamaz.
3- İşsiz kalması durumunda işsizlik sigortasından faydalanamazlar.
4- Genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda kalabilirler.
5- İş kazası ve meslek hastalığı halinde haklardan yararlanamama riskleri çok yüksektir.
6- Ücret ve diğer sosyal haklar konusunda Kanunların sağladığı korumadan yoksun kalırlar.
7- İhbar ve kıdem tazminatı, yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan faydalanamazlar.
Kayıt dışı istihdamın işveren üzerindeki etkileri;
1- Yapılacak denetimler ve tespitler sonucu yüksek tutarlarda idari para cezası uygulanır. Bunun sonucunda işyerinin kapanması riski de vardır. Ayrıca bu çalışmalara ait primler gecikme cezası ve faiziyle birlikte tahsil edilir.
2- Bu işyerlerinin yararlanmakta olduğu sigorta prim teşvikleri durdurulur.
3- Devlet ve özel sektör tarafından sağlanan teşvikler ile hibe ve kredi avantajlarından faydalanılamaz.
4- Vergi avantajı sağlayan indirim ve gider yazma gibi avantajlardan yararlanma hakkı yoktur.
5- Yaşanacak iş kazası ve meslek hastalıkları karşısında devlete ve işçilere karşı ağır idari ve adli yükümlülükler doğar.
6- Haksız rekabete neden olur ve piyasa dengesinin bozulmasına zemin hazırlar.
7- İşyerinde çalışanların verimliliği ve motivasyonu azalır.
8- Ölçek ekonomilerden yararlanılamadığından büyüyemezler, marka oluşturma ve pazarda yer edinme şansları azalır.
Çalışanlar Kayıt dışı istihdam edildiklerini düşündüklerinde veya kayıt dışı çalıştırıldığında Sosyal Güvenlik Kurumuna; Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi üzerinden “ALO 170”i 7 gün 24 saat arayarak, en yakın Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ya da Sosyal Güvenlik Merkezine şikâyet yolu ile başvurabildiği gibi her türlü istek, şikâyet, ihbar, görüş ve önerileri CİMER yani Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi üzerinden Kurumumuza bildirimde bulunabilirler.
Kayıt dışı çalıştırılma unsurlarının olmadığı işyerlerinde Kurumumuz tarafından işverenlere yönelik çeşitli sigorta prim teşviklerin olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Sigorta primi teşvikleri; ülkemizde istihdamın ve üretimin arttırılması, kayıt dışı istihdamın engellenmesi, bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılması, engelli istihdamının artırılması, genç ve kadınların işgücüne katılımının artırılması gibi amaçlarla işverenlerin ödemeleri gereken sigorta primlerinin belirli oranda ve sürede Devletçe karşılanması anlamına gelmektedir. Genel olarak uygulanan bu teşviklerden yararlanabilmeleri için işverenlerin sigortasız işçi çalıştırmamak, SGK’ya verilmesi gereken bildirgeleri zamanında vermek, primlerini düzenli ve zamanında ödemek, sahte sigortalı bildiriminde bulunmamak gibi temel yükümlülükleri yerine getirmeleri gerekmektedir. Bunun yanında her bir teşvik uygulaması için farklı bazı özel şartlar da söz konusudur.
Kurumumuz tarafından işverenlere sağlanan veya işverenlerin yaralanabileceği 22 tane sigorta prim teşviki mevcuttur. Bu teşvikler ise şunlardır;
-5 Puanlık Prim İndirimi
- Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar Uyarınca Uygulanan Sigorta Primi Teşviki
- Bölgesel Gelişmişlik Düzeyine Göre Sigortalı İşçi Çalıştıran İşverenlere Yönelik
Uygulanan Sigorta Prim Teşviki
-Yurtdışına Götürülen/Gönderilen Sigortalılar için İşverenlere Uygulanan Sigorta Primi teşviki
- Genç, Kadın ve Mesleki Belge Sahibi Olanların İstihdamına Yönelik Teşvik
- İşbaşı Eğitim Programını Tamamlayan Sigortalıların İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik
- İşsizlik Ödeneği Alanların İstihdamı Halinde Teşvik
- Engelli Sigortalı İstihdamına Yönelik Teşvik
- Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinde Uygulanan Teşvik
- Kültür Yatırımları ve Girişimleri Hakkında Uygulanan Sigorta Prim Teşviki
- İlave İstihdam Desteği
- Sosyal Hizmetlerden Yararlanan Çocukların İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik
- Genç Girişimci Desteği
- 4/1-(b) Kapsamındaki Sigortalılara Yönelik 5 Puanlık İndirim
- Asgari Ücret Desteği
- Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde İşsizlik Sigortası İşveren Hissesi Teşviki
- Normalleşme Desteği
- İstihdama Dönüş Prim Desteği
- Artı İstihdam Prim Desteği
- Faaliyetine Ara Verilen Sektörlere Yönelik Teşvik
- Sosyal Yardım Alanların İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik
- İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi
Turgutlu Sosyal Güvenlik Merkezi.
Bilgilerinize sunarız.
Saygılarımızla,
Turgutlu Ticaret ve Sanayi Odası